"Pogrom kolbuszowski"

Pamiętam że w dnie jarmarków w końcu 1918 r. i na początku 1919 r. przyjeżdżali rewolucyjni ludowcy do Majdanu i Tarnobrzegu – żeby agitować za rewolucyjnymi przemianami. Byli to ks. Okoń i Tomasz Dąbal. Przemawiali stojąc na furmance po prawej stronie rynku od kościoła. Mówili o podziale ziemi pańskiej pomiędzy chłopów, o chłopskich rządach i ustroju sprawiedliwości społecznej. Ludzie pytali się o coś, ksiądz odpowiadał, robił się hałas i śmiechy, drwiny. Niektórym chłopom podobało się to co mówili mówcy. Bardziej jednak niż do władzy dążyli oni do zdobycia jakichkolwiek dóbr materialnych, do obrabowania Żydów, którzy nazywali ich gojami, chamami. I zaczęły się rabunki i pogromy Żydów w naszych miasteczkach. W Kolbuszowej odbyło się to w dniu 6 maja 1919 r. późnym popołudniem. Wielkie gromady chłopów uzbrojonych w łomy, żerdzie, pałki, jechały na wozach od Świerzowa i z innych wsi i rzuciły się rabować żydowskie sklepy, najpierw od wikarówki do mostu. Rozbijali pozamykane drzwi, okna wchodzili do wewnątrz. Jedni bili Żydów, łapali dziewczęta i gwałcili, inni zabierali ze sklepów i domów ich to, co się dało, towary, pościel, żywność ładowali na wozy i zabierali, odjeżdżając. Ja stałem z którymś z kolegów na schodach uliczki wiodącej z rynku do szkoły męskiej i przyglądałem się strasznemu widowisku. Panował pisk, krzyk, huk rozbijanych drzwi, okien i mebli, nawoływanie rabujących.

Nagle na posterunku wojskowym mieszczącym się w rynku przy uliczce do żydowskiej bóżnicy widać było wychodzących uzbrojonych żołnierzy i cywilów. Biegli oni wzdłuż domów ku dużemu mostowi. Część z nich uderzyła na rabusiów, wpadających do domów. Druga część blokowała im drogę do rzeki. Wojskowi złapali z dziesięciu chłopów. Podobno od Tarnobrzega szli inni chłopi i mieli starcie z wojskiem zastępującym im drogę. Przybyła potem nowa kompania wojska z Rzeszowa i dokonała – po odczytaniu wyroku sądu wojennego, egzekucji na rabusiach.

Józef Lenart, Moje wspomnienia, (w) Rocznik Kolbuszowski, nr 3, Kolbuszowa 1994, 

żródło.