Norman Salsitz-Tadeusz Zalewski-Naftali Saleschutz

W początku czerwca br. chodzi po Rynku  i ulicach naszego miasta mężczyzna żydowskiego

pochodzenia, urodzony tutaj i wychowany jako Naftali Saleschutz, a od 1947 roku zamieszkay w USA pod imieniem i nazwiskiem Norman Salsitz. Przyjecha tutaj do Kolbuszowej po przeszo 60-letniej nieobecnoúci razem z młodą kobietą i kilkoma młodymi Żydami trzymającymi w rękach kamery filmowe. Norman obchodził ze swoim towarzystwem dawne tutejsze żydowskie domy. Niektórzy Kolbuszowianie przyglądali się tej grupie. Ja, autorka tych słow przechodząc przez Rynek podeszłam do tej grupy, niestety po

to, by doznać przykrości. Poznałam bowiem w niewysokim, starszym człowieku znanego mi dawniej

Żydowskiego mieszkańca Kolbuszowej, który nazywał się wtedy - Naftali Saleschutz¸ i przed 16 laty wymieniał ze mną listy. Gdy w ostatnim liście uznał on Żydów za równorzędnych z Polakami gospodarzy Polski, poczułam się boleśnie dotknięta i napisałam, że ja jestem Polką i pragnę żeby Polska była ojczyzną Polaków, bo Polacy pierwsi tutaj przed tysiącem lat stworzyli tutaj państwo i tysiące poległo ich w jego obronie i walce o jego niepodległość. Żydzi, którzy opuścili Palestynę między innymi w celu prowadzenia zyskownego handlu, zaczęli napływać do Polski od XIV wieku. Królowie polscy pozwolili im się osiedlić. Opanowali oni szybko miasta i handel, ale zawsze byli mniejszością. W II Rzeczypospolitej na 38 milionów obywateli polskich stanowili 3 milionową grupę pochodzenia żydowskiego. Czuli się wówczas pewnie i mówili - Wasze ulice, nasze kamienice. Według pana Normana popełniłam przestępstwo mówiąc - Polska dla Polaków Bo przecież Polska ma być Rzeczypospolitą Narodów świata jak życzą sobie komuniści, państwem otwartym dla wszystkich ludzi, którzy chcą tu mieszkać, a tych ludzi jest już teraz u nas nie mało i nawet rządzą Polską, ojczyzną Polaków. Naftali Saleschut¸ urodził sił w Kolbuszowej w 1920r. w domu piętrowym przy Rynku mającym dziś nr 42, jako najmłodsze z dziesięciorga dzieci Izaka i Estery Saleschut z rodziny kupieckiej. Izaak zniszczony materialnie w czasie I wojny światowej dorobił się w II Rzeczypospolitej. Naftali miał kupiecki spryt od małego dziecka. Już w szkole sprzedawał kolegom cukierki i czekoladki. Skończył siedem klas szkół powszechnej i coś uczył siłęw Jesziwie, szkole żydowskiej w Tarnowie. Wojnę spędził z rodziną w Kolbuszowej pracując w latach 1939-1942 w oddziałach wystawianych przez Żydów na żądanie tutejszego niemieckiego landrata Twardonia. Od wiosny 1941 r. do lipca 1942r. kolbuszowscy Żydzi mieszkali szczelnie ściśnieni i zamknięci w getcie

ulokowanym przy ulicach Piekarskiej i Zielonej. Przy ulicy Zielonej było wówczas dużo małych,

starych żydowskich domów. Naftali przeżył tutaj w lutym 1942r. zastrzelenie przez Niemców Izaaka Saleschutza. W podobny sposób Niemcy zastrzelili w kolbuszowskim getcie 21 starszych Żydów. Potem Naftali był w grupie Żydów, których Twardoń zostawił w Kolbuszowej, po wywiezieniu wszystkich innych na śmierć do obozów koncentracyjnych. Pozostawiona grupa żydowskich mężczyzn burzyła wspomniane domy przy ulicy Zielonej. Ta grupa miała być wywieziona dopiero do Rzeszowa w listopadzie 1942 r. Tymczasem Naftali uciekł z bratem Lejbą. Uciekinierom, braciom Zaleszic i kilku innym mężczyznom pierwszej pomocy udzieliła Wiktoria S. z Kolbuszowej Górnej, która pracowała przed wojną u Zalesziców jako pomoc domowa. Zaprowadziła ich do swoich znajomych w Brzezówce. Ukrywali siÍępo stodołach

i stajniach. W styczniu 1944r. widzieli ukrywających się braci Zalesziców w swojej końskiej stajni

bracia A. z Kolbuszowej Górnej. Podobno bracia A. z Kolbuszowej Górnej chcieli zabić ukrywających się u nich Zalesziców, by ci nie wpadli w ręce NiemcOw i nie wydali znajdujących się tam wówczas Akowców. Stało się jednak inaczej. Naftali Zaleszic zastrzelił Jana A., a drugi brat Stanisław A. wpadł kilka dni później w ręce Niemców i został rozstrzelany w Rzeszowie wraz z innymi Polakami, którzy pomagali ukrywającym się Żydom. Zaleszicom udało się uciec do Przedborza, gdzie w sierpniu 1944r. doczekali się przybycia Armii

Czerwonej na te tereny. Bracia Lejbe i Naftali Zaleszicowie udali się po pomoc do Sowietów.

Naftali Zaleszic został dzięki Sowietom oficerem Ludowego Wojska Polskiego i używał polskiego

nazwiska. Będąc wówczas w Krakowie, jako Tadeusz Zaleski zastrzelił z kolegę oficera UB, Polaka, który przyszedł do urzędu i powiedział gdzie ukrywają się Żydzi. O tym fakcie pisał Naftali w swej pierwszej książce. Później Naftali ożenił się z Żydówką, która również używała polskiego nazwiska i wyjechał w 1947r. do USA. W Ameryce pracował w budownictwie i z latami dorobił się majątku. Myślał sporo nad tym czy zapomnieć o przeszłości. Nie zapomniał że jest Żydem. Zmienił imię na Norman, a nazwisko uprościł na Salsitz, wstąpił do międzynarodowych żydowskich organizacji, które utrzymują pamięć niemieckich zbrodni dokonanych na Żydach, ale i nienawidzł Polaków. Sieją propagandę że Polacy pomagali Niemcom w Holokauście. Naftali wywiózł z Polski nienawiść do żołnierzy AK, którzy w czasie wojny nie chcieli go przyjąć do oddziału. Nienawiść ta pogłębił pracując w UB. W USA wydał trzy książki.

W jednej z nich opisuje dzieciństwo żydowskiego chłopca z Kolbuszowej. W drugiej pod tytułem

Przeżyli pomimo wszelkich przeszkód zebrał swoje i żony przeżycia wojenne. Opisał niektóre

wydarzenia wojenne z naszych stron z przesadą i niechęcią wobec Polaków. Trzecią książkę

poświęcił pamięci tych żydowskich mężczyzn, którzy uciekli w listopadzie 1942r. i ukrywali siÍ

w okolicach Kolbuszowej. Na poczπtku czerwca br., ja autorka tych słów, poznałam tego starszego

człowieka, bohatera tego artykułu. Podeszłam do tego starszego, w dobrej formie człowieka i zapytałam czy ma trzecią książkę i przedstawiłam się. On mocno rozgniewany powiedział, że ma książke

ale nie dla mnie, bo ja pragnę Polski dla Polaków. Ja również rozgniewana krzyczałam, że Polska moja Ojczyzna i ja Polka mam prawo pragnąć, żeby Polska była dla Polaków, a nie by nią rządziły mniejszości narodowe. Sprawia mi również przykrość to, że są w Kolbuszowej ludzie, którzy

ulegają wpływom Salsitza i mu sprzyjają. Niektóre żydowskie organizacje życzą sobie, by Polska

zapłaciła im olbrzymie odszkodowanie za utracone mienie z którego wyzuli ich Niemcy w czasie II

wojny światowej. Norman Salsitz będąc w Kolbuszowej przypomniał i utrwalił wiadomości o tym,

co tutaj było żydowskie.

Halina Dudzińska

/Przedląd Kolbuszowski 2004 r /